NEW YORK (AP) — De films zijn goed in het doen herleven van het verleden en het verbeelden van de toekomst, maar het kan lastig zijn om het heden vast te pinnen. Het maken van films duurt lang. Als je eenmaal van idee naar script naar productie en montage bent gegaan en uiteindelijk naar het publiek, zijn er misschien een aantal jaren verstreken.
Neem ‘Civil War’, schijnbaar van Alex Garlandzeer actueel, verkiezingsjaar releaseDatleidde de kassaafgelopen weekend. Garland schreef het in 2020 toen de pandemie zich ontwikkelde en de presidentsverkiezingen naderden. ‘Civil War’ verscheen vier jaar later in de theaters, geladen met de angst voor een maatschappelijke ineenstorting en bezorgdheid over het eindspel van ons huidige politieke extremisme.
Maar het heeft ook heel bewust afstand genomen van de bittere partijdigheid van vandaag. ‘Burgeroorlog’ leidde tot veel discussie door Californië en Texas samen in de strijd te brengen, maar dat is verre van het enige gebaar dat Garland maakte om te voorkomen dat de huidige, zeer geladen kloven van de Amerikaanse samenleving worden gekanaliseerd.
De film speelt zich, misschien uit angst om te eigentijds te zijn, af in een dystopie in de nabije toekomst. Er wordt nauwelijks melding gemaakt van ras, inkomensongelijkheid of klimaatverandering. Het heeft bindweefsel met veel actuele kwesties, met name het lot van journalisten. Maar het is veelzeggend dat zelfs een provocerende film die Amerika in een totale oorlog verbeeldt vandaag de dag schuchter is.
Maar zelfs als ‘Burgeroorlog’ actueel was, zou dat dan gepast zijn geweest in een verkiezingsjaar? Belangrijker nog: zouden we het zelfs willen zien?
Op veel uitzonderingen na kan het filmjaar in multiplexen voor altijd lijken te wisselen tussen de periodedrama's van het Oscar-seizoen en de sequels van de zomer, een schijnbaar eigenzinnige dans om het hier en nu voor altijd te vermijden. Hollywood draait voor een groot deel op intellectueel eigendom, dat per definitie oud is. Dat hield niet op"Barbie"van zeer relevant zijn 64 jaar na de creatie van de pop, of een 70-jarige Godzilla uitenkele nieuwe bewegingen laten zien, of de 62-jarige Spider-Man die verrassend bedreven blijkt te zijn inweerspiegelt ons chaotische digitale leven.
Maar het kan enige moeite kosten om films te vinden die vrij zijn van tientallen jaren oude bagage of heel veel CGI die de echte wereld maskeren. Die schaarste heeft een paar voorjaarsreleases opgeleverd: die van Radu Jude‘Verwacht niet te veel van het einde van de wereld’en die van Bertrand Bonello"Het beest"– des te spannender vanwege hun gretigheid om onze huidige realiteit onder ogen te zien.
‘Verwacht niet te veel van het einde van de wereld’, het nieuwste van de 47-jarige Roemeense schrijver en regisseur Jude, begint met een iPhone-wekker die afgaat. Op het slordige nachtkastje van Angela Răducanu (Ilinca Manolache) staat een wijnglas, paperback Proust en een klok zonder wijzers, waaronder staat: "Het is later dan je denkt."
Angela’s leven is een wirwar van gps-navigatieverkeer, lompe mannen en boodschappen doen. Alles, van de oorlog in Oekraïne tot wapengeweld en p*rnhub, wordt gefilterd in haar dagelijkse ervaringen terwijl ze naar afspraken rijdt om video's over veiligheid op de werkplek te maken voor een productiebedrijf.
Angela kookt af en toe over, hoewel ze zich vooral via TikTok uitlaat en vrouwonvriendelijke opruiende opmerkingen spuugt met een filter dat haar identiteit verhult. De persona is gemodelleerd naarde online influencer Andrew Tate, die in Boekarest wordt aangeklaagdmet mensenhandel, verkrachting en het vormen van een criminele bende om vrouwen seksueel uit te buiten. Hij heeft de beschuldigingen ontkend.
Afgewisseld met Angela's verhaal zijn fragmenten uit Lucian Bratu's film 'Angela Goes On' uit 1981. Dat Angela (gespeeld door Dorina Lazăr) haar dagen ook doorbrengt als taxichauffeur, en de nevenschikking tussen de twee Angela's nodigt uit tot een vergelijking tussen die tijd en nu. Tegenwoordig ziet filmen in een ruw zwart-wit er niet zo goed uit – zelfs niet in vergelijking met het communistische Roemenië uit de film uit 1981.
Bonello’s ‘The Beast’, dat deze vrijdag in de bioscoop te zien is, gebruikt ook aparte tijdlijnen om de huidige realiteit te belichten, terwijl we ons afvragen of we niet alleen maar gedoemd zijn het verleden te herhalen.
De film, geïnspireerd op de novelle ‘The Beast in the Jungle’ van Henry James, volgt twee geliefden – Gabrielle (Léa Seydoux) en Louis (George MacKay) – door drie tijdsperioden: 1910 Parijs, 2014 Los Angeles en 2044 Parijs.
In het eerste hoofdstuk worden Gabrielle en Louis samengebracht – niet voor de eerste keer, herinnert Louis haar – in de belle époque van Parijs, vlak voor de Grote Zondvloed van 1910. Hun band is voelbaar, maar de ontmoeting eindigt in een tragedie, in een onderwatersequentie van beklijvende macht in de poppenfabriek van Gabrielle's echtgenoot.
De overstap van kostuumdrama naar het min of meer hedendaagse Los Angeles is dan ook schokkend. Maar onze personages zijn nog steeds enkele verre versies van hun vroegere zelf. Gabrielle, voorheen pianiste, is nu acteur. Louis is een vrouwonvriendelijke vlogger wiens waanvoorstellingen hem, samen met een vreemde kracht die ze weer bij elkaar brengt, weer in Gabrielle's baan brengen.
De echo's van hun vorige levens zijn zelfs nog acuter in 2044, wanneer de kunstmatige intelligentie zich naar alle uithoeken van het leven heeft verspreid en Gabrielle overweegt een procedure te ondergaan om haar DNA te ‘zuiveren’. Er is haar verteld dat ze haar emoties niet zal verliezen, maar dat ze zich ‘rustiger’ zal voelen. De boekensteunen van heden en verleden in ‘The Beast’ zorgen voor ontmenselijking – van het maken van poppen tot A.I. – in een verontrustende context.
Het is geen toeval dat zowel ‘The Beast’ als ‘Don’t Expect Too Much From the End of the Earth’ worstelen met de incelcultuur. Om dit te doen kan een noodzakelijk ingrediënt zijn om onze huidige realiteit te begrijpen.‘The Sweet East’ van Sean Price Williamseen smerige, vitale schelmens van vorig jaar, die op vlotte maar scherpzinnige wijze een belachelijk Amerika van subculturen van wereldklasse, met samenzwering bedwelmde schutters en leergierige blanke supremacisten in kaart bracht. Met een cast met o.a. Simon Rex, Jeremy O. Harris, Ayo Edebiri en Jacob Elordi, maar een centrale heldin in Lillian (Talia Ryder), speelde ‘The Sweet East’ voorlopig als een ‘Alice in Wonderland’ – een absurde odyssee naar absurde keer.
Geen van deze films – ‘The Beast’, ‘Don’t Expect Too Much From the End of the Earth’, ‘The Sweet East’ – is perfect, of probeert dat zelfs maar te zijn. Maar in tegenstelling tot ‘Burgeroorlog’ ontwijken ze niets. Het heden mag dan rommelig en warrig zijn, maar deze films proberen het op heel aparte en bizarre manieren in ieder geval vast te leggen.
___
Volg AP-filmschrijver Jake Coyle op:http://twitter.com/jakecoyleAP
