Is migratie te beperken?: "De grensbewaking heeft nooit echt gewerkt" (2023)

Meneer Hruschka, het Globale Noorden is steeds terughoudender om mensen op de vlucht te nemen, de intrekking van "Title 42" in de VS is slechts één voorbeeld. Kan ontsnapping worden voorkomen?
Allereerst: wij in Europa staan ​​op het punt te zeggen dat we vluchtelingen niet langer beschermen. Maar ik zie het nog niet als mainstream. Zelfs de AfD zegt: we zijn naar Syrië gegaan, we hebben zelf gezien dat het daar gevaarlijk is.

Maar er is een neiging om te zeggen: die en die en nog eens iemand, dat zijn helemaal geen echte vluchtelingen.
Of de variant dat men Afghanistan niet uit hoeft: wie zich aanpast aan de Taliban loopt geen gevaar.

Wat zeg je dan?
Helaas kan ik alleen ethiek van verantwoordelijkheid aanbieden. Wie vlucht, heeft bescherming nodig. In het speciale geval van Afghanistan: Duitsland heeft deze mensen in gevaar gebracht, het moet ze opnemen. Als het toelatingsprogramma voor juist deze mensen nu wordt beëindigd, valt dat niet te rijmen met het humanitaire buitenlandbeleid waartoe het stoplicht zich in het regeerakkoord had gecommitteerd. Ik zie het gevaar dat op een gegeven moment de behoefte aan bescherming niet meer voldoende is, dat we alleen gaan overleggen wie we kunnen afwijzen. Deze grensafsluitingsdiscussie is immers al acht jaar aan de gang.

En nu leidt een sociaal-democratische regering met Groene participatie het verder. Op deVluchtelingentop is zojuist weer beslist: meer deportaties, meer grenscontroles.Schrikt dat mensen af?
Het zijn beloften en plannen die de vorige federale regering al had gedaan. Ze faalden omdat ze niet konden worden gedaan. De bereidheid om de eigen uitgangspunten te herzien en de echte moeilijkheden aan te pakken, lijkt niet hoog op de agenda te staan. Ook 30 jaar na het "Asielcompromis" volgt het vluchtelingen- en migratiebeleid nog steeds het idee dat procedurele aanpassingen de materiële beoordeling van de behoefte aan bescherming zouden kunnen vervangen of overbodig zouden kunnen maken. Dit is verkeerd, duur en frustrerend voor alle betrokkenen.

Laten we elk van de suggesties doornemen. Ten eerste: grenzen sluiten.
Moeilijk om te doen. Openheid is een belangrijke voorwaarde voor ons kapitalistisch economisch systeem. Grenzen sluiten is een slechte deal om mee te handelen. In Groot-Brittannië is dat heel goed te zien. Sinds de Brexit heeft de Britse economie een enorm probleem met slecht betaalde banen die iemand moet doen. Dit wordt meestal gedaan door migranten. Je zou kunnen zeggen: de beste manier om irreguliere migratie te beperken, is door de economie tegen een muur te drijven.

Je zou kunnen zeggen: de beste manier om irreguliere migratie te beperken, is door de economie tegen een muur te drijven.

Constantijn Hruschka

Waarom wordt deze poging eigenlijk gedaan?
Dat gaat hij echt niet doen. Politici weten – of zouden moeten weten – dat mensen niet verdwijnen als hun verblijf illegaal wordt gemaakt. Maar dan hebben ze geen rechten, en dat maakt ze kwetsbaarder en dus makkelijker uit te buiten. Het beleid van illegalisering volgt objectief gezien een logica van uitbuiting.

Een veelvoorkomend argument is:Hongarije heeft het ook gehaald, daar komt niemand meer.
Ja, Hongarije had vorig jaar 46 asielaanvragen omdat ze alleen aanvragen accepteren via hun consulaten. Zo'n laag cijfer voor een grensland van de EU - ik vraag me af waarom ze in Brussel nog geen inbreukprocedure hebben opgestart. Daarnaast wordt de mogelijke migratie naar Hongarije in de rest van de EU terzijde geschoven.

Wat maar weer eens bewijst: als iedereen het doet zoals Hongarije, dan komt er niemand meer.
Het zal niet werken. Mensen komen omdat ze in nood zijn. Laten we eens kijken naar het aantal mensen dat bij de grens wordt betrapt als ongeregeld. De grenzen zijn meer een symbool dan een instrument om immigratie te beheersen. Staten hebben een legitiem belang bij het bewaken van hun grenzen. Alleen heeft dat weinig te maken met de realiteit van oorlogen, crises, natuurrampen en vervolging over de hele wereld. De meeste eerste asielaanvragen worden niet aan de grens gedaan, een klein aantal mensen steekt de groene grens over met smokkelaars. Ze komen binnen met valse paspoorten of beëindigen een legaal verblijf niet.

Hoe zit het met het idee om eindelijk een echt gemeenschappelijk Europees asielstelsel te installeren, niet alleen in naam?
Allereerst: sinds 2004 bestaat zo'n systeem, dat ook gedeeltelijk werkt, zeker als de focus niet alleen op Dublin-overdrachten ligt. De noodzaak tot implementatie en hervorming is echter ook heel duidelijk en de kansen daarop blijven slinken. Met name het groeiend aantal EU-staten, die van extreemrechts worden bestuurd, verzet zich hiertegen. De ervaring leert dat het rechtse partijen niet kan schelen hoe effectief zo'n systeem volgens hen zou zijn. Ze verzetten zich principieel tegen alles wat supranationaal geregeld is.

Een andere veelgehoorde suggestie: asielprocedures aan de grenzen, niet in het land zelf?
Ook dit is symbolische politiek, zoals je goed kunt zien aan de kampen op de Griekse eilanden. Het resultaat hiervan is geen snelle procedures, maar vooral verarming en precarisering.

We hebben gesprekken gevoerd met de verantwoordelijken in Libanon die zeggen: als het rijke Europa het niet wil, waarom wij dan wel?

Constantijn Hruschka

En hoe zit het met het idee om asielprocedures uit te besteden aan het Globale Zuiden?
Dit is al 20 jaar zonder succes geprobeerd. De Britse premier Tony Blair stelde dit voor het eerst voor op EU-niveau in 2003, en onze toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily volgde. Maar er was geen enkel land dat daartoe bereid zou zijn geweest. De Britten hebben Rwanda inmiddels gevonden, maar ook daar is nog niemand aangekomen. Het maakt Europa ook kwetsbaar voor chantage en afhankelijk van onrechtvaardige staten.

Dat zou ook gelden voor voorstel nummer vijf: deze staten tot uitsmijters in Europa maken die migranten tegenhouden om over te steken.
Zo is het. We kunnen het ons dan niet langer permitteren om te weigeren de Egyptische dictator wapens te leveren, hem geld te weigeren of aan te dringen op mensenrechten.Onlangs eiste de Tunesische staatsgreepleider ook geld als hij zijn landgenoten ervan weerhield de oversteek naar Sicilië te maken. Maar het steunen van tirannie schept nieuwe redenen om te vluchten. Bovendien ondermijnt dergelijk EU-beleid de perceptie van de rechtsstaat en de geloofwaardigheid van Europa. We hebben gesprekken gevoerd met de verantwoordelijken in Libanon die zeggen: als het rijke Europa het niet wil, waarom wij dan wel? Dit effect moeten we in het noorden vermijden. Immers, 80 procent van alle vluchtelingen wereldwijd leeft in niet-geïndustrialiseerde landen.

Je hebt zowel de ervaring van een onderzoeker als expertise door jarenlange omgang met migratie- en asieladministraties in Europa en met de mensen zelf die komen. Wat zou er volgens jou moeten gebeuren?
Heel algemeen: we zouden eerst moeten begrijpen wat er in het migratieproces gebeurt. Er wordt veel te veel politiek gemaakt en geld uitgegeven aan zaken die niet goed worden geanalyseerd. In Duitsland bijvoorbeeld is het een onbetwiste veronderstelling dat in principe alle migranten "naar ons" zouden willen komen als ze een vrije keuze hadden. Maar veel politici in andere West-Europese landen denken er net zo over. Uit onderzoek blijkt dat de keuze van het bestemmingsland in het migratieproces veel complexer en ingewikkelder is en doorslaggevend wordt beïnvloed door persoonlijke, culturele en familiale factoren en dat de pushfactoren duidelijk zwaarder wegen dan de pullfactoren.

Wat moet er precies worden geanalyseerd?
Zoals we hebben besproken over grensbeveiliging, heeft het nooit echt gewerkt en is er weinig reden om aan te nemen dat dit gaat veranderen. Het zou echter belangrijk zijn om eerst te analyseren waarom mensen naar Europa kwamen. Ieder van ons heeft een antwoord dat zo voor de hand ligt dat het niet in twijfel wordt getrokken: natuurlijk is Duitsland - of Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk - het mooiste land ter wereld. Ons gevoel van thuis staat het begrijpen van de motieven van anderen in de weg.

Het idee dat mensen gaan waar ze de meeste sociale voordelen kunnen krijgen, is verre van realistisch.

Constantijn Hruschka

Dit is overigens ook een aanname die aanleiding geeft tot defensieve maatregelen: de levensomstandigheden van de beschermingszoekers in Europa worden verslechterd.
Wat niet werkt, want het idee dat mensen daarheen gaan waar ze de meeste sociale voordelen kunnen krijgen, is verre van werkelijkheid. De meesten van hen willen werken, ze willen deel uitmaken van het land. Dit is overigens ook de reden waarom sommigen zich tot het christendom bekeren. Wat dan weer argwaan wekt, ze wilden op deze manier sluipen. Precies deze motivatie wordt vernietigd door de lange procedures, het eindeloze wachten. Uiteindelijk vanwege het wantrouwen dat inherent is aan de procedures. We creëren in wezen grote groepen van bijstandsafhankelijke individuen voor onszelf.

In het publieke debat zou je waarschijnlijk van naïviteit worden beschuldigd. Vertrouwen is misschien goed, maar controle is beter.
Ik kan dit alleen met ervaring tegengaan: Vertrouwen werkt beter. De nieuwe asielprocedure in Zwitserland, die sinds 2019 van kracht is, werkt goed omdat asielzoekers vanaf het begin competente informatie, advies en vertegenwoordiging krijgen en daardoor beter kunnen deelnemen aan de procedure. In de praktijk versnelt dit het proces omdat betrokkenen weten wat er van hen wordt verwacht. Onze gecompliceerde procedures, ontworpen om zelfs maar enigszins denkbaar misbruik te voorkomen, hebben dat effect niet. En dit misbruikdebat zit in ieders hoofd, ook in de migratieadministratie, want het bestaat al decennia.

Hoe werkt het beter?
Ten eerste door te luisteren naar de getroffenen. En dat in een relatief beschermde situatie waar ze kunnen praten. Dus bijvoorbeeld niet aan de grens waar ze niets liever willen dan de grens oversteken en elk verhaal vertellen om dat mogelijk te maken. Behandel de mensen die komen in ieder geval alsof je ze vanaf het begin vertrouwt. Dit kan ook leiden tot veiligheidsproblemen: wie geen goede ervaring heeft gehad, ontwikkelt geen band of loyaliteit.

Luisteren: wat zou je leren?
Bijvoorbeeld dat iedereen overweldigd wordt door ingewikkelde regels die ze niet begrijpen, niet kunnen begrijpen. Onze migratieadministraties worden er ook mee overweldigd, vooral wanneer de politiek ze voortdurend verandert. Ik heb lang in Zwitserland gewerkt. Daar krijgen de beschermingszoekers goed advies en wordt het systeem uitgelegd. Hierdoor is de kans groter dat een afwijzing van een aanvraag gehonoreerd wordt. Zwitserland geeft relatief weinig uit aan sociale uitkeringen voor wie bescherming zoekt, maar gunt zich meer goed bestuur voor hen, een vrij open systeem. In veel landen, waaronder Duitsland, moeten mensen de indruk krijgen dat hen iets wordt onthouden.

Wat kan er worden gedaan tegen de buitensporige eisen van de administratie?
De regels moeten enorm worden vereenvoudigd, zodat ze hanteerbaar zijn voor griffiers die in korte tijd een groot aantal zaken moeten behandelen. En verander ze niet steeds. Niet alleen in de asielprocedure. Bovenal hebben de immigratiediensten ruimte nodig om de concrete 'levenskwesties', zoals wij advocaten dat noemen, aan te pakken. Mensen willen werken, leren, leven. De autoriteiten kunnen zich daar echter niet op toeleggen omdat ze te kampen hebben met ingewikkelde procedureregels.

Terug naar de beginvraag: we kunnen migratie dus niet echt beperken?
In theorie zijn er twee mogelijkheden: brutalisering en militarisering van grenzen leidt op korte termijn tot een daling van het aantal. Maar als je het wereldwijd en over een bepaalde periode bekijkt, zie je dat er op een gegeven moment manieren zullen zijn om deze limieten te overwinnen. Een andere manier zou zijn om simpelweg te stoppen met het accepteren van aanvragen voor welke vorm van residentie dan ook. Maar dat vermindert het aantal mensen niet, de staat weet gewoon niet meer wie er in het land is. Dit zou op zijn beurt kunnen worden opgelost met een naadloos rapportage- en monitoringsysteem. Natuurlijk zouden we iedereen moeten controleren, zodat we de "illegalen" eruit kunnen vissen. Maar dat zou betekenen dat we de aanspraak op vrijheid van onze samenleving moeten opgeven. Dat zou indruisen tegen alles wat we als liberale democratieën willen, en het zou onze economie net zo erg schaden als de plaats van Europa in de wereld. Daarom moeten we afscheid nemen van deze denkspelletjes.